માસુમ ચૌધરી (અરવલ્લી સમાચાર)
ફાગણ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની એકાદશી 5 એપ્રિલ, શુક્રવારે એટલે કે કાલે છે. આ દિવસે પાપમોચની એકાદશી વ્રત રાખવામાં આવશે. લોમેશ ઋષિએ આ વ્રત વિશે રાજા માંધાતાને કહ્યું હતું. પછી શ્રી કૃષ્ણએ અર્જુનને તેનું મહત્ત્વ સમજાવ્યું હતું. કથા અનુસાર આ વ્રત કરવાથી તમામ પ્રકારના પાપ દૂર થાય છે અને એક હજાર ગાયનું દાન કરવાથી જેટલું પુણ્ય મળે છે.
આ એકાદશી વ્રતમાં ભગવાન લક્ષ્મી-નારાયણની વિધિ-વિધાનથી પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન કૃષ્ણનો અભિષેક અને ઓમ નમો ભગવતે વાસુદેવાય મંત્રનો જાપ ફળદાયી છે.
આ વ્રતના નિયમો દશમી તિથિની રાત્રિથી શરૂ થાય છે
આ વ્રત રાખનારા લોકોએ દશમી તિથિ પર સાત્વિક આહાર લેવો જોઈએ. આ પછી ભગવાન વિષ્ણુનું શુદ્ધ મનથી ધ્યાન કરવું જોઈએ. દશમી તિથિની રાત્રે વ્યક્તિએ મનમાં એવો સંકલ્પ કરીને સૂવું જોઈએ કે બીજા દિવસે પૂર્ણ ભક્તિભાવથી ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવી અને એકાદશીનું વ્રત કરવું. બીજા દિવસે એકાદશીના દિવસે સવારે વહેલા જાગો, સ્નાન કરો અને સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો. આ પછી સંકલ્પ લઈને ઉપવાસ શરૂ કરવા જોઈએ.
ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવાની રીત
સૌ પ્રથમ, ભગવાન ગૌરી-ગણેશની પૂજા કર્યા પછી, લાકડાના ચબૂતરા પર પીળા કપડાને ફેલાવો અને ભગવાન વિષ્ણુની મૂર્તિ સ્થાપિત કરો. ઓમ નમો ભગવતે વાસુદેવાય મંત્રનો જાપ કરીને સમગ્ર પૂજા કરો. ભગવાન વિષ્ણુને શુદ્ધ જળ, દૂધ-દહીં, પંચામૃતથી સ્નાન કરાવ્યા પછી તેમને વસ્ત્રો અર્પણ કરો.
મૌલી, ચંદન, ચોખા, અબીલ-ગુલાલ, ફૂલ, માળા, પવિત્ર દોરો અને અન્ય પૂજા સામગ્રી અર્પણ કરો. પીળા રંગની મીઠાઈઓ ચઢાવો અને વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામનો પાઠ પણ કરો. પૂજાના અંતે આરતી કરો અને પ્રસાદનું વિતરણ કરો.
એકાદશીને લગતી કથા અને મહત્ત્વ
એવું માનવામાં આવે છે કે પાપમોચની એકાદશીનું વ્રત કરવાથી ગ્રહોની અશુભ અસર દૂર થાય છે. આ વ્રતથી સમસ્યાઓ પણ દૂર થાય છે. જાણ્યે-અજાણ્યે કરેલા પાપ દૂર થાય છે અને મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે.
દંતકથા અનુસાર, એક સમયે, મેધવી નામના ઋષિની તપસ્યા ભંગને કારણે, મંજુઘોષ નામની એક અપ્સરાને પિશાચ બનવાનો શ્રાપ મળ્યો હતો, પરંતુ પછીથી, મંજુઘોષના પશ્ચાતાપમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે, ઋષિએ તેને પાપામોચિનીનું પાલન કરવાનું કહ્યું. ફાગણ માસના કૃષ્ણ પક્ષની એકાદશી વ્રત જણાવ્યું હતું . તે એકાદશીનું વ્રત કરવાથી મંજુઘોષ રાક્ષસના શરીરમાંથી મુક્ત થયો હતો.
