માસુમ ચૌધરી (અરવલ્લી સમાચાર)
આજે ગણગૌરનો તહેવાર છે. ચૈત્ર માસના શુક્લ પક્ષની ત્રીજના દિવસે શિવ-પાર્વતીની પૂજા અને ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. જેમાં છોકરીઓ અને પરિણીત મહિલાઓ માટીના શિવ એટલે કે ગણ અને દેવી પાર્વતી એટલે કે ગૌર બનાવે છે. પછી તે તેમની પૂજા કરે છે.
પરિણીત મહિલાઓ પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે વ્રત રાખે છે અને છોકરીઓ સારા પતિની કામના માટે આ વ્રત કરે
છોકરીઓ અને પરિણીત મહિલાઓ ભગવાન શિવ-પાર્વતીની પૂજા કરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે પરિણીત મહિલાઓ તેમના પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે અને છોકરીઓ સારો પતિ મળે તેથી આ વ્રત રાખે છે.
પરિણીત મહિલાઓ સોળ શણગાર સજીને આ વ્રત અને પૂજા કરે છે. તે જ સમયે છોકરીઓ સજી-ધજીને સંપૂર્ણ વિધિ સાથે પૂજા કરે છે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, એવું માનવામાં આવે છે કે ગૌરા એટલે કે દેવી પાર્વતીએ પણ ભગવાન શિવ માટે આ વ્રત રાખ્યું હતું. આ પછી જ તેને ભગવાન શિવ તેના પતિ તરીકે મળ્યા.
પુરાણોમાં પણ આ વ્રતનો ઉલ્લેખ છે.
ભવિષ્ય, મત્સ્ય, પદ્મ અને અગ્નિ પુરાણ અનુસાર ચૈત્ર માસના શુક્લ પક્ષની ત્રીજી તિથિએ ત્રેલોક્ય સુંદર દેવી લલિતાના લગ્ન ભગવાન શિવ સાથે થયા હતા. દેવી લલિતા પાર્વતીનું સ્વરૂપ છે. દેવી લલિતાએ ભગવાન શિવ સાથે લગ્ન કરીને અખંડ સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત કર્યું હતું. આ કારણથી છોકરીઓ અને પરિણીત મહિલાઓ આ દિવસે શિવ અને પાર્વતીની પૂજા સાથે વ્રત રાખે છે.
શિવ-પાર્વતીની વિશેષ પૂજા
આ દિવસે દેવી પાર્વતીની સાથે ભગવાન શિવની પણ વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે. આમ કરવાથી પતિનું આયુષ્ય વધે છે અને તમામ પ્રકારની સમસ્યાઓ દૂર થાય છે. આ દિવસે ભગવાન શિવને શુદ્ધ જળ, નવશેકું દૂધ, પંચામૃત, ચંદન, શણ, બિલ્વપત્ર, મદારના ફૂલ અને શેરડીનો રસ અર્પણ કરવામાં આવે છે.
ગણગૌર પર દેવી પાર્વતીની વિશેષ પૂજા કરવાની પણ પરંપરા છે. ત્રીજના સ્વામી એટલે કે તૃતીયા તિથિ ગૌરી છે, તેથી દેવી પાર્વતીની 16 શણગારથી પૂજા કરવી જોઈએ. ખાસ કરીને કુમકુમ, હળદર અને મહેંદી અર્પણ કરવી જોઈએ. સુગંધિત વસ્તુઓ પણ ચઢાવો.
